Người nhóm lửa nghệ thuật quân đội - Nhạc sĩ thiếu tướng Nguyễn An Thuyên

Nhạc sĩ, Thiếu tướng Nguyễn An Thuyên sinh năm 1949 tại làng Kẻ Đáy, thôn Quỳnh Kim, huyện Quỳnh Lưu (nay thuộc phường Mai Hùng, thị xã Hoàng Mai, tỉnh Nghệ An), Nguyễn An Thuyên lớn lên trong một gia đình giàu truyền thống nghệ thuật. Cha mẹ ông đều là những nghệ nhân dân gian, và từ nhỏ, ông đã sớm bộc lộ năng khiếu âm nhạc thiên bẩm. Ông từng tâm sự: "Tuổi thơ của tôi là những ngày theo cha mẹ rong ruổi khắp làng trên xóm dưới, chìm đắm trong những câu hát ví, giặm, những làn điệu dân ca xứ Nghệ. Chính những giai điệu ấy đã nuôi dưỡng tâm hồn tôi, trở thành nguồn cảm hứng bất tận cho sự nghiệp sáng tác sau này."

Dù mang trong mình trái tim nghệ sĩ, nhưng Nguyễn An Thuyên vẫn chọn con đường quân ngũ, bởi ông hiểu rằng nghệ thuật không chỉ để ca ngợi cái đẹp mà còn là một vũ khí tinh thần mạnh mẽ để phục vụ Tổ quốc. Năm 1975, ông nhập ngũ và bắt đầu sự nghiệp âm nhạc trong quân đội. Chính từ đây, những ca khúc mang âm hưởng dân gian nhưng đầy tính chiến đấu của ông ra đời, khẳng định một phong cách âm nhạc riêng biệt, đậm chất Nguyễn An Thuyên.

Nhắc đến nhạc sĩ An Thuyên, người ta nhớ ngay đến những ca khúc như Ca dao em và tôi, Đêm nghe hát đò đưa nhớ Bác, Hành quân lên Tây Bắc, Chín bậc tình yêu, Huế thương, Neo đậu bến quê… Những sáng tác của ông không chỉ mang giai điệu trữ tình, sâu lắng mà còn thấm đẫm hồn cốt của dân tộc, của quê hương, của những con người lao động bình dị mà kiên cường.

Điều đặc biệt trong âm nhạc của nhạc sĩ An Thuyên là ông không bao giờ viết về sự nghèo khó một cách bi lụy, mà luôn cất lên những giai điệu yêu đời, đầy khát vọng. Ông từng nói: "Trong các ca khúc của tôi không bao giờ có chữ 'nghèo', nhưng ai nghe cũng hiểu đó là nỗi day dứt lớn nhất trong tôi về quê hương." Chính triết lý ấy đã giúp âm nhạc của ông đi vào lòng người một cách nhẹ nhàng nhưng đầy xúc cảm.

Nếu âm nhạc là tình yêu lớn của nhạc sĩ An Thuyên, thì sự nghiệp giáo dục chính là sứ mệnh mà ông dành trọn đời để cống hiến. Khi ông về làm Hiệu trưởng Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội, ngôi trường này chỉ có vài chục giáo viên và học viên, đứng trước nguy cơ giải thể. Nhưng với tầm nhìn xa, với lòng nhiệt huyết, ông đã từng bước xây dựng để biến nơi đây thành một trong những cái nôi đào tạo nghệ thuật hàng đầu của cả nước.

Ông đã không ngại lặn lội lên rừng xuống biển để tìm kiếm những tài năng, đưa họ về trường, tạo điều kiện cho họ học tập. Hàng trăm con em đồng bào dân tộc ít người đã có cơ hội đổi đời nhờ sự tận tâm của ông. Ông từng tuyên bố: "Đốt đuốc cũng phải tìm cho được nhân tài!" Và quả thực, nhiều thế hệ nghệ sĩ thành danh hôm nay như Hồ Quỳnh Hương, Phạm Phương Thảo, Lưu Hương Giang… đều mang ơn ông.

Ca sĩ Hồ Quỳnh Hương từng chia sẻ: "Con đường nghệ thuật của tôi bắt đầu từ thầy An Thuyên, nếu không có thầy sẽ chẳng có ai phát hiện ra cô gái nhỏ Quảng Ninh này. Thầy thương tôi như con gái và luôn gọi tôi là bông hoa Quỳnh Hương. Tôi thấy biết ơn vì thầy đã có mặt trên cuộc đời này. Tôi sẽ mãi nói tôi yêu thương thầy - người cha của tôi."

Không chỉ đào tạo nhân tài, Thiếu tướng, nhạc sĩ Nguyễn An Thuyên còn là người đổi mới phương pháp giảng dạy, gắn đào tạo với thực tiễn. Nhờ ông, Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội đã trở thành nơi đầu tiên trên cả nước giảng dạy về nhạc nhẹ, tạo nền tảng vững chắc cho dòng nhạc này phát triển mạnh mẽ sau này.

Năm 2015, Thiếu tướng, nhạc sĩ Nguyễn An Thuyên đột ngột rời cõi tạm sau một cơn nhồi máu cơ tim. Sự ra đi của ông là mất mát lớn cho nền âm nhạc Việt Nam, cho những người học trò, những người yêu mến ông. Nhưng những gì ông để lại vẫn còn mãi với thời gian. Những ca khúc của ông vẫn vang lên, những thế hệ nghệ sĩ do ông đào tạo vẫn tiếp tục tỏa sáng, và Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội vẫn là niềm tự hào của biết bao thế hệ.

Nhạc sĩ - Thiếu tướng Nguyễn An Thuyên không chỉ là một người nhạc sĩ tài hoa mà còn là một người nhóm lửa, một người thầy vĩ đại, một chiến sĩ trên mặt trận văn hóa. Ông đã sống một cuộc đời trọn vẹn với nghệ thuật, với tình yêu quê hương đất nước, và với tất cả những ai từng có cơ duyên được biết đến ông.

Xin cúi đầu trước một tượng đài âm nhạc - một người thầy của rất nhiều người thầy mà bao thế hệ học trò luôn ngưỡng vọng!