Tuổi thơ của những đứa trẻ ở đây là những ngày tháng lang thang khắp các bờ mương, con kênh trên những đồng ruộng bắt cá, mò cua. Quanh năm những người nông dân chân lấm, tay bùn cặm cụi với đồng ruộng trong sự vất vả, bươn trải của miếng cơm, manh áo trong thời kỳ đất nước khó khăn bởi sự tàn phá của chiến tranh.
Sau ngày hoà bình lập lại, thị trường mở cửa cho giao thương buôn bán với chính sách phát triển kinh tế của Đảng và nhà nước, cuộc sống đã có những bước chuyển mình, đỡ khó khăn hơn, ăn đã đủ no, áo đã đủ mặc và cũng chính vì đã quá quen với những khó khăn mà người dân vùng quê không bỏ được tục lệ đụng lợn vào ngày tết cổ truyền của dân tộc.
Đụng lợn được diễn ra như thế nào
Tết đến, xuân về là sự đoàn viên, quây quần khi con cháu đi làm ăn xa trở về bên gia đình và đụng lợn như khúc nhạc dạo đầu cho ngày tết cổ truyền, tạo ra không khí tưng bừng, háo hức. Đây được xem là nét đặc trưng văn hóa của không chỉ những người dân vùng quê lúa Thái Bình mà còn là nét văn hoá của người Việt ở làng quê Bắc Bộ.
Ngày nay khi cuộc sống đã được nâng cao, mọi người không còn phải lo nghĩ quá nhiều về sự thiếu thốn trong sinh hoạt hàng ngày, các loại thực phẩm chế biến sẵn với đủ chủng loại được bày bán phục vụ cho những ngày tết rất đa dạng, phong phú nhưng tục đụng lợn vẫn được người dân coi trọng vì đây được coi là hoạt động văn hóa mang tính cộng đồng gắn kết tình làng nghĩa xóm.
Nét đẹp văn hóa tại làng quê không mai một theo thời gian
Xưa kia có những năm đói kém, cuộc sống khó khăn trăm bề thì đụng lợn được rất nhiều gia đình tham gia và khi chia phần sẽ chia làm nhiều phần hơn, có khi lên đến 16-18 phần. Các phần đều được chia đều gồm tất cả các phần của con lợn như thịt đùi, thịt bụng, xương, thịt đầu và cả những cỗ lòng cho tất cả những gia đình tham gia. Đến ngày đất nước thống nhất khi chiến tranh chấm dứt, Đảng và nhà nước ta chú trọng đến phát triển kinh tế thì cuộc sống người dân đã được cải thiện, tuy nhiên tụng đụng lợn vẫn được duy trì cho đến tận ngày nay.
Thường thì vào những ngày giáp tết nguyên đán tầm từ 25-28 tết, sau khi thống nhất các gia đình trong ngõ, ngoài làng về việc đụng lợn thì các gia đình sẽ cử những thành viên tham gia vào việc làm thịt lợn. Ngày những người dân mổ lợn, tiếng nói, tiếng cười râm ran khắp xóm trên làng dưới, không khí vui như những ngày đất nước thống nhất, tiếng “ét ét” réo rắt khắp nơi. Khi đã giết và phân chia các loại thịt của con lợn ra thì thịt nạc được giã giò lụa, nhưng giã thủ công bằng chày gỗ với cối đá chứ không cho vào máy xay như nhiều người hình dung, mọi công đoạn đều rất công phu, thịt sỏ (thịt đầu) thì gói giò xào, còn lại là thịt bụng, thịt ba chỉ, chân giò, tất cả chia đều cho các nhà tham gia đụng lợn.
Thịt lợn làm xong chia đều các phần, trên mỗi phần sẽ ghi số sau đó làm thăm để mọi người bốc trúng phần nào lấy phần đó, nhưng thực chất, các phần đều giống nhau. Sau khi bốc thăm, của ai mang về nhà đó để tích luỹ ăn dần cho những ngày tết, tuy nhiên, sẽ có một phần được để lại như lòng, thịt luộc, đặc biệt là tiết canh cho những người tham gia vào công việc giết mổ liên hoan và đây là công đoạn những đứa trẻ thích nhất vì được ngồi ăn những miếng thịt béo ngậy, những cỗ lòng thơm ngon mà chúng thường hay gọi vui với nhau đó là “bánh xe lịch sử”.
Nét văn hoá đậm đà bản sắc của người dân vùng quê bắc bộ
Cuộc sống khó khăn khiến những người con phải rời quê hương đi làm ăn xa, vì cơm áo gạo tiền làm họ ít có thời gian về thăm quê thế nhưng trong sâu thẳm tâm hồn họ vẫn nhớ về quê hương, họ nhớ cái tình quê ấm áp, nhớ bát chè xanh, nhớ những nồi bánh chưng bên bếp than hồng ửng đỏ đôi má, nhớ những ngày mùa toàn cánh đồng hương lúa thơm ngào ngạt làm lay động lòng người, nhớ những món ngon ngày đói khổ mà chỉ có tết gia đình mới có thể cố gắng sửa soạn cho con cháu thưởng thức và nhớ đến những ngày giáp tết với tụng đụng lợn. Trong làn mưa xuân lất phất bay báo hiệu một mùa xuân về cùng với sắc đào rực rỡ, những cây quất, khóm hoa đua nhau vươn mình thì tục đụng lợn góp phần mang đến sự rộn ràng của không khí mùa xuân với hy vọng một năm mới tươi vui, đầm ấm, no đủ và thắm tình đoàn kết.
Có rất nhiều gia đình tham gia đụng lợn và khi chia thường chia đều cho tất cả
Đụng lợn một nét văn hoá đậm đà bản sắc của người dân vùng quê bắc bộ, được gìn giữ và phát triển theo thời gian không hề mai một, nó như là nét sinh hoạt cộng đồng đã ăn sâu vào tâm trí của từng người như là văn hoá về nền ẩm thực truyền thống, độc đáo nơi những người anh em, họ hàng với tình làng nghĩa xóm, tối lửa tắt đèn có nhau sum tụ cho ngày tết cổ truyền sau một năm vất vả của cuộc sống mưu sinh. Đụng lợn mang lại cho chúng ta gợi nhớ về nét văn hoá đậm đà bản sắc dân tộc trong con người Việt của người dân vùng quê bắc bộ nói chung và người dân Thái bình nói riêng.
Vĩ thanh
Cuộc đời mỗi con người là hành trình dài vô tận nhưng cũng lại rất ngắn ngủi, mơ ước và ước mơ luôn là thứ theo chúng ta không có hồi kết, xã hội có thể đánh giá bạn qua diện mạo, qua những gì bạn có nhưng hãy nhớ đừng bao giờ để bất kỳ ai cướp đi ước mơ của mình. Cuộc sống luôn vận động và biến đổi theo chiều hướng tốt đẹp hơn, chúng ta đừng bao giờ đầu hàng số phận và luôn nhớ rằng, bạn còn sống trên đời này đã là một niềm hạnh phúc.
Dù bạn là ai, làm gì, thành công hay thất bại thì hãy nhớ rằng, quê hương, gia đình sẽ là những nơi mà bạn có thể gửi gắm những chia sẻ, hỗ trợ niềm tin sau mỗi thất bại, quê hương là chùm khế ngọt và trong cái quê hương ấy, tụng đụng lợn sẽ còn trường tồn như là một nét đẹp văn hoá từ ngàn đời mà cha ông đã dầy công vun đắp, tạo dựng. Dù đi đâu, làm gì, hãy nhớ về những ngày tết của sự sum họp, đoàn viên, nơi đó có văn hoá đụng lợn, gắn kết và giao thoa văn hoá cộng động của người Việt Nam nói chung và những người dân Thái Bình anh hùng bất khuất trong mọi thời kỳ nói riêng sẽ sống mãi, trường tồn theo thời gian. Đụng lợn như nhắc nhở cho chúng ta về một thời kỳ miếng ăn khốn khó, là dấu ấn của những năm xưa cũ và là nét văn hoá đậm đà bản sắc dân tộc Việt.
