Các công nghệ canh tác quan trọng đối với mục tiêu ít carbon
1. Tưới ướt và sấy xen kẽ – Giải pháp tối ưu giảm phát thải khí nhà kính
Tưới ướt và sấy xen kẽ (AWD - Alternate Wetting and Drying) là một phương pháp tưới tiêu hiện đại giúp giảm lượng khí methane phát thải từ ruộng lúa. Thay vì duy trì tình trạng ngập nước liên tục như phương thức truyền thống, kỹ thuật này cho phép mặt ruộng khô tạm thời giữa các lần tưới. Nghiên cứu cho thấy phương pháp này có thể giảm phát thải khí methane từ 30 - 50%, đồng thời cải thiện hiệu quả sử dụng nước.
So sánh quản lý nước theo 2 phương pháp Ngập liên tục và Ngập khô xen kẽ
Ngoài lợi ích về môi trường, tưới ướt và sấy xen kẽ còn giúp cải thiện năng suất cây trồng. Cây lúa phát triển mạnh hơn do hệ rễ được kích thích, giúp cây hấp thụ dinh dưỡng tốt hơn. Hơn nữa, kỹ thuật này còn góp phần giảm chi phí nước tưới, từ đó nâng cao hiệu quả kinh tế cho nông dân.
2. Sử dụng phân bón hữu cơ – Hướng đi bền vững cho đất và cây trồng
Một giải pháp quan trọng khác trong việc giảm phát thải carbon là sử dụng phân bón hữu cơ thay thế phân bón hóa học. Các loại phân bón hữu cơ như phân chuồng, phân xanh, phân hữu cơ vi sinh không chỉ cung cấp dưỡng chất cần thiết cho cây lúa mà còn cải thiện cấu trúc đất, tăng độ phì nhiêu và khả năng giữ nước.
Việc sử dụng phân bón hữu cơ giúp giảm lượng khí thải CO2 và N2O – hai loại khí nhà kính chủ yếu phát sinh từ phân bón hóa học. Bên cạnh đó, phân bón hữu cơ còn giúp bảo vệ hệ sinh thái đất, giảm nguy cơ ô nhiễm nguồn nước và cải thiện sức khỏe cây trồng. Đây là một trong những giải pháp quan trọng để xây dựng nền sản xuất lúa bền vững, hướng đến mục tiêu phát triển nông nghiệp xanh tại ĐBSCL.
Việc áp dụng các công nghệ và kỹ thuật canh tác ít carbon không chỉ giúp giảm tác động tiêu cực đến môi trường mà còn nâng cao năng suất và chất lượng lúa gạo. Với sự tiên phong của các đơn vị như GIC, ngành lúa gạo Việt Nam có nhiều cơ hội để phát triển theo hướng bền vững và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường trong nước và quốc tế.
GIC – Chương trình đầu tiên triển khai các phương pháp bền vững
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng tác động mạnh mẽ đến nền nông nghiệp Việt Nam, việc tìm kiếm các giải pháp canh tác bền vững trở thành nhiệm vụ cấp thiết. Giai đoạn 2020 - 2024, Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn (Bộ NN-PTNT) phối hợp với Tổ chức Hợp tác phát triển Đức (GIZ) triển khai Dự án “Các trung tâm đổi mới sáng tạo xanh” (gọi tắt là Dự án GIC). Dự án GIC đã và đang tiên phong trong việc phát triển các phương pháp hiện đại, giúp nông dân không chỉ nâng cao năng suất mà còn giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.
Thu hoạch lúa ở Đồng bằng sông Cửu Long
GIC cam kết hỗ trợ nông dân tiếp cận và ứng dụng các công nghệ tiên tiến, hướng tới nền sản xuất nông nghiệp thân thiện với môi trường. Bằng cách triển khai các phương pháp canh tác hiện đại, GIC không chỉ giúp giảm lượng phát thải khí nhà kính mà còn đảm bảo chất lượng và giá trị nông sản, tạo điều kiện phát triển bền vững cho Đồng bằng Sông Cửu Long.
GIC đã triển khai nhiều dự án thực tế tại Đồng bằng Sông Cửu Long nhằm thử nghiệm và ứng dụng các phương pháp canh tác bền vững. Một số dự án nổi bật bao gồm:
- Dự án tưới ướt và sấy xen kẽ (AWD): Hỗ trợ nông dân áp dụng kỹ thuật tưới nước tối ưu, giúp giảm đáng kể lượng khí methane thải ra từ ruộng lúa.
- Chương trình sử dụng phân bón hữu cơ: Khuyến khích nông dân thay thế phân bón hóa học bằng các sản phẩm hữu cơ, giúp cải thiện độ phì nhiêu của đất và giảm khí thải nhà kính.
- Ứng dụng công nghệ số trong nông nghiệp: Triển khai hệ thống giám sát và quản lý nước thông minh, giúp tối ưu hóa việc sử dụng nước tưới và nâng cao hiệu quả sản xuất.
Nhờ sự hỗ trợ từ GIC, hàng ngàn hộ nông dân đã tiếp cận và áp dụng các kỹ thuật canh tác bền vững, mang lại những kết quả đáng kể. Cụ thể, phương pháp tưới ướt và sấy xen kẽ giúp giảm từ 30 - 50% lượng khí thải methane, góp phần bảo vệ môi trường. Đồng thời, nhờ cải thiện kỹ thuật canh tác và sử dụng phân bón hữu cơ, năng suất lúa tăng từ 10 - 15%, nâng cao thu nhập cho người nông dân. Bên cạnh đó, việc áp dụng các phương pháp canh tác mới còn giúp tiết kiệm từ 20 - 30% lượng nước tưới, góp phần bảo vệ nguồn tài nguyên nước và đảm bảo sản xuất nông nghiệp bền vững.
Những thành công này cho thấy tiềm năng nhân rộng và ứng dụng rộng rãi các giải pháp bền vững trong sản xuất lúa quy mô lớn. Sự kết hợp giữa công nghệ hiện đại và phương pháp canh tác truyền thống được cải tiến sẽ là chìa khóa giúp Đồng bằng Sông Cửu Long phát triển nền nông nghiệp thân thiện với môi trường, nâng cao giá trị nông sản và đảm bảo sinh kế bền vững cho nông dân.
Khả năng mở rộng và tương lai của sản xuất lúa ít carbon
Các phương pháp do GIC triển khai đã chứng minh hiệu quả thực tiễn và có thể được nhân rộng trên quy mô lớn. Nhờ sự hỗ trợ của công nghệ, việc giám sát và quản lý canh tác ít carbon ngày càng trở nên dễ dàng và hiệu quả hơn. Nhiều địa phương đang xem xét áp dụng những giải pháp này nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững trong sản xuất lúa.
Mặc dù các giải pháp canh tác ít carbon mang lại nhiều lợi ích, việc triển khai trên diện rộng vẫn đối mặt với một số thách thức lớn. Trước hết, nhiều nông dân vẫn còn tâm lý e ngại khi chuyển đổi sang phương pháp mới do lo ngại rủi ro về năng suất và chi phí đầu tư ban đầu. Việc tiếp cận nguồn vốn cũng là một trở ngại đáng kể, khi các công nghệ tiên tiến và hệ thống quản lý hiện đại đòi hỏi sự đầu tư ban đầu cao. Ngoài ra, chính sách hỗ trợ từ chính phủ vẫn cần được hoàn thiện hơn để tạo điều kiện thuận lợi cho nông dân áp dụng mô hình canh tác bền vững. Nếu các vấn đề này được giải quyết hiệu quả, khả năng mở rộng sản xuất lúa chất lượng cao, ít carbon trên quy mô lớn sẽ trở nên khả thi hơn.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và nhu cầu thị trường ngày càng khắt khe, xu hướng sản xuất lúa bền vững dự kiến sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ. Các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI) trong giám sát cây trồng, hệ thống tưới nước tự động và phân bón sinh học sẽ đóng vai trò quan trọng trong tương lai.
Những giải pháp mà GIC đang triển khai đã chứng minh tính hiệu quả trong việc phát triển nền nông nghiệp bền vững. Việc kết hợp công nghệ hiện đại với phương pháp canh tác truyền thống được cải tiến sẽ là chìa khóa giúp Đồng bằng Sông Cửu Long phát triển nền nông nghiệp thân thiện với môi trường, nâng cao giá trị nông sản và đảm bảo sinh kế lâu dài cho nông dân.
Vai trò của GIC không chỉ dừng lại ở việc nghiên cứu và triển khai công nghệ mà còn mở ra cơ hội hợp tác giữa các bên liên quan như chính phủ, doanh nghiệp và nông dân. Để hướng tới một nền sản xuất lúa ít carbon bền vững, cần có sự chung tay của tất cả các bên nhằm tối ưu hóa các giải pháp, đảm bảo sự phát triển hài hòa giữa kinh tế và môi trường.
