Nghệ nhân ưu tú Phạm Hồng Vinh
1. Tranh: Khi hồn Việt hòa quyện ánh sáng
Yếu tố "tranh" là linh hồn của mỗi tác phẩm. Lợi thế lớn nhất của tranh kính Việt Nam chính là sự phong phú trong đề tài, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc. Từ hình ảnh hoa sen, cây tre thân thuộc đến những danh lam thắng cảnh, mỗi bức tranh là một câu chuyện kể. Tuy nhiên, để đáp ứng thị hiếu đương đại, cần có sự đột phá.
Để giải quyết thách thức này, các nghệ nhân cần mạnh dạn kết hợp văn hóa truyền thống với ngôn ngữ thiết kế hiện đại. Bằng cách đó, các tác phẩm tranh kính không chỉ giữ được "hồn Việt" mà còn trở thành điểm nhấn độc đáo trong các công trình kiến trúc đương đại, từ không gian sống cá nhân đến các dự án thương mại cao cấp.
2. Kính: Vẻ đẹp vĩnh cửu và bài toán tự chủ
Kính là chất liệu đặc biệt, mang lại vẻ đẹp lấp lánh và hiệu ứng ánh sáng độc đáo. Nhưng việc phụ thuộc vào kính màu nhập khẩu đã đẩy chi phí sản xuất lên cao, khiến sản phẩm khó tiếp cận thị trường đại chúng. Điểm mấu chốt để tháo gỡ nút thắt này là tự chủ sản xuất kính ngay tại Việt Nam.
Với nguồn nguyên liệu thạch anh, đá vôi... dồi dào, Việt Nam hoàn toàn có khả năng xây dựng các nhà máy sản xuất kính màu quy mô lớn, cung cấp đa dạng kích thước. Việc này không chỉ giúp giảm giá thành đáng kể, mở rộng thị trường mà còn tạo ra cơ hội việc làm cho các ngành phụ trợ như khai khoáng, vận tải và chế tác. Chủ động nguồn cung kính chất lượng cao cũng giúp các nghệ nhân kiểm soát chặt chẽ hơn về màu sắc và tính chất vật lý của sản phẩm, từ đó nâng tầm giá trị nghệ thuật và kỹ thuật chế tác.
3. Nghệ: Từ Vinh Coba đến cộng đồng bền vững
Yếu tố "nghệ" chính là tài năng, sự sáng tạo và đam mê của người nghệ nhân. Ở đây, Nghệ nhân ưu tú Phạm Hồng Vinh là một tấm gương nổi bật. Với hơn 30 năm gắn bó với nghề, ông không ngừng đổi mới, kết hợp giữa nghệ thuật thủ công truyền thống và công nghệ hiện đại. Những tác phẩm điêu khắc tranh kính của ông đã được nhiều báo đài ca ngợi, và ông cũng là người sáng chế công nghệ điêu khắc trên kính, được cấp bằng sáng chế và nhận huy chương vàng quốc tế.
Tuy nhiên, sự phát triển của nghệ thuật này còn rời rạc, thiếu một cộng đồng mạnh mẽ để chia sẻ kinh nghiệm và nâng cao trình độ. Để tạo động lực phát triển, cần xây dựng các không gian chung, tổ chức các triển lãm hoặc thiết lập nền tảng trực tuyến. Đây sẽ là nơi các nghệ nhân giao lưu, quảng bá sản phẩm, cùng nhau tạo ra một cộng đồng vững mạnh, thúc đẩy sự phát triển chung.
4. Thuật: Bí quyết truyền thống và đường đi cho người trẻ
Kỹ thuật chế tác là yếu tố cuối cùng, quyết định sự tinh xảo và giá trị của tác phẩm. Kỹ thuật này đã được tích lũy qua nhiều thế hệ, đòi hỏi sự tỉ mỉ, kiên nhẫn. Đây là một điểm mạnh vô cùng quý giá, nhưng đang đứng trước nguy cơ mai một do thiếu người kế thừa. Cơ hội nằm ở việc đưa kỹ thuật này vào các chương trình đào tạo chính quy, thu hút thế hệ trẻ tham gia.
Các trường học và cơ sở nghệ thuật cần phối hợp với các nghệ nhân hàng đầu như ông Vinh Coba để mở các lớp học, workshop chuyên sâu. Đồng thời, cần có chính sách hỗ trợ tài chính để các nghệ nhân có thể yên tâm truyền dạy những tinh hoa này. Chỉ khi có một thế hệ nghệ nhân trẻ kế cận, nắm vững kỹ thuật truyền thống nhưng không ngừng sáng tạo, tranh kính Việt Nam mới có thể khẳng định vị thế trên trường quốc tế.
Chỉ khi bốn yếu tố tranh, kính, nghệ và thuật được phát huy và hỗ trợ một cách đồng bộ, tranh kính Việt Nam mới có thể bứt phá, vươn tầm thành một di sản văn hóa và nghệ thuật độc đáo.
