Hơn cả một sân chơi: Khi thiếu nhi trở thành "tuyên truyền viên" phòng, chống tác hại thuốc lá

 TS. Đặng Vũ Cảnh Linh - Phó Viện trưởng Viện Đào tạo Bồi dưỡng cán bộ và Nghiên cứu khoa học phát biểu tại buổi lễ.

Cuộc thi "Tìm hiểu về tác hại của thuốc lá và thuốc lá điện tử" và cuộc thi vẽ tranh tuyên truyền "Vì cuộc sống xanh – nói không với thuốc lá" đã khép lại thành công, đánh dấu bước tiến quan trọng trong công cuộc phòng chống tác hại của thuốc lá trong thế hệ trẻ. Hai sân chơi do Viện Nghiên cứu Thanh niên (nay là Viện Đào tạo, Bồi dưỡng Cán bộ và Nghiên cứu khoa học) và Quỹ phòng chống tác hại thuốc lá phối hợp tổ chức không chỉ thu hút sự tham gia của hàng trăm nghìn thiếu nhi mà còn cho thấy tiềm năng to lớn của các em trong vai trò những tuyên truyền viên tích cực.

Cuộc thi được triển khai trên cơ sở chương trình phối hợp giữa Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và Bộ Y tế, nhằm bảo vệ và nâng cao sức khỏe cho thanh thiếu niên. Ý tưởng này xuất phát từ chính những trăn trở của các em tại phiên họp giả định Quốc hội trẻ em lần thứ II năm 2024, khi vấn đề phòng chống tác hại của thuốc lá được các "đại biểu" trẻ thảo luận sôi nổi. Các em đã trực tiếp đề xuất những giải pháp thiết thực, như tăng cường xử lý và cấm bán thuốc lá điện tử cho vị thành niên, khẳng định mong muốn được sống trong một môi trường an toàn.

Được sự quan tâm chỉ đạo của Ban Bí thư Trung ương Đoàn và lãnh đạo Bộ Y tế, hai cuộc thi đã được tổ chức nhằm hiện thực hóa những mong muốn đó. Mục tiêu là trang bị kiến thức, nâng cao nhận thức, và khuyến khích thiếu nhi trở thành những hạt nhân lan tỏa thông điệp phòng chống thuốc lá đến cộng đồng.

Sau ba tháng phát động và triển khai (từ tháng 3 đến tháng 6 năm 2025), hai cuộc thi đã tạo nên hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ, với những con số đầy ấn tượng:

Cuộc thi "Tìm hiểu về tác hại của thuốc lá và thuốc lá điện tử" thu hút 97.759 bài dự thi từ 33 tỉnh, thành phố. Chất lượng bài thi được đánh giá cao, đặc biệt ở phần tự luận, các em đã thể hiện sự hiểu biết sâu sắc và đề xuất nhiều giải pháp tuyên truyền sáng tạo.

Cuộc thi vẽ tranh tuyên truyền "Vì cuộc sống xanh – nói không với thuốc lá" nhận được 102.739 tác phẩm từ 37 tỉnh, thành phố. Các bức tranh đầy cảm xúc, đa dạng về chất liệu, đã chuyển tải những thông điệp ngắn gọn, dễ hiểu, về một cuộc sống không khói thuốc.

Căn cứ thể lệ và chất lượng tác phẩm dự thi, Ban tổ chức và Hội đồng Giám khảo sau nhiều ngày làm việc nghiêm túc và trách nhiệm đã lựa chọn từ gần 200.000 tác phẩm của 2 cuộc thi, được 30 đơn vị tập thể và 30 cá nhân đạt giải tại hai cuộc thi nêu trên để trao giải tại Lễ tổng kết. 

Sự thành công này có được nhờ công tác tổ chức đồng bộ từ Trung ương đến địa phương, cùng sự đồng hành của các cơ quan truyền thông, giúp thông điệp cuộc thi tiếp cận rộng rãi đến cộng đồng.

Phát biểu tại Lễ tổng kết, đại diện Ban Tổ chức đã khẳng định giá trị và ý nghĩa của các cuộc thi. Tiến sĩ Đặng Vũ Cảnh Linh (Hàn Vũ Linh), Phó Viện trưởng Viện Đào tạo, Bồi dưỡng Cán bộ và Nghiên cứu khoa học, nhấn mạnh: "Đây không chỉ là cuộc thi, mà còn là những thông điệp mạnh mẽ, đầy cảm xúc mà các em thiếu nhi, thế hệ tương lai của đất nước, gửi gắm tới người lớn và toàn xã hội. Các tác phẩm dự thi đã thể hiện rõ sự hiểu biết, kiến thức, kỹ năng và tài năng nghệ thuật của các em về tác hại của thuốc lá. Qua đó, chúng ta có thể thấy mong muốn tha thiết của các em là được đóng góp vào công cuộc xây dựng một môi trường sống 'An toàn – Lành mạnh – Không khói thuốc'."

Bên cạnh những thành công, báo cáo tổng kết của Ban Tổ chức cũng chỉ ra những bài học kinh nghiệm quý báu. Để nâng cao chất lượng các cuộc thi tương tự trong tương lai, cần tập trung vào các giải pháp sau:

(1) Tăng cường phối hợp cơ sở: Việc sáp nhập bộ máy hành chính tại một số địa phương đã ảnh hưởng đến sự đồng bộ trong công tác chỉ đạo. Cần có cơ chế phối hợp chặt chẽ hơn giữa các cấp Đoàn, Đội và ngành Giáo dục tại các khu vực này để đảm bảo tính chủ động và hiệu quả.

(2) Đa dạng hóa kênh truyền thông: Mặc dù cuộc thi có sức lan tỏa lớn, nhưng vẫn còn hạn chế ở các vùng sâu, vùng xa. Giải pháp là tận dụng mạnh mẽ hơn các kênh truyền thông địa phương, tổ chức các buổi tuyên truyền trực tiếp, và sử dụng nền tảng mạng xã hội để tiếp cận rộng rãi hơn.

(3) Huy động sự tham gia của gia đình: Ngoài nhà trường và các tổ chức xã hội, cần có các hoạt động khuyến khích phụ huynh cùng tham gia, đồng hành với con em mình. Sự đồng hành của gia đình sẽ tạo môi trường giáo dục hiệu quả và bền vững nhất.

(4) Tích hợp vào chương trình học: Các nội dung về phòng chống tác hại của thuốc lá nên được lồng ghép vào các hoạt động ngoại khóa hoặc thậm chí là một phần của chương trình học chính khóa. Điều này giúp kiến thức được truyền tải một cách hệ thống và liên tục.

(5) Tạo động lực từ cấp cơ sở: Khuyến khích các trường học tổ chức vòng sơ khảo nội bộ với những giải thưởng hấp dẫn, tạo một phong trào thi đua sôi nổi từ cấp địa phương. Điều này giúp nâng cao chất lượng bài thi ngay từ ban đầu.

Những tác phẩm và ý tưởng của các em không chỉ là thành quả của cuộc thi, mà còn là lời kêu gọi mạnh mẽ gửi đến toàn xã hội. Cuộc thi đã khẳng định rằng thiếu nhi không chỉ là người thụ động tiếp nhận thông tin mà còn là những tác nhân tích cực, chủ động góp phần giải quyết các vấn đề xã hội, hướng đến một tương lai An toàn – Lành mạnh – Không khói thuốc./.