Hội Khoa học Phát triển Nông thôn Việt Nam (PHANO) được thành lập vào ngày 15 tháng 6 năm 2006 theo Quyết định số 953/QĐ-BNV của Bộ Nội vụ, với điều lệ mới nhất được phê duyệt vào năm 2019. Sự ra đời của Hội là kết quả của nhu cầu tập hợp lực lượng trí thức trong lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn nhằm đồng hành với người dân, doanh nghiệp và chính quyền địa phương trên hành trình hiện đại hóa nông nghiệp Việt Nam.
Ngay từ những ngày đầu thành lập, PHANO đã đặt ra mục tiêu xuyên suốt là góp phần xây dựng một nền “Nông nghiệp sinh thái - bền vững, Nông thôn hiện đại - Đáng sống, Nông dân chuyên nghiệp - Văn minh”. Với mạng lưới hội viên gồm 215 cá nhân là các chuyên gia, nhà khoa học, nghệ nhân, doanh nhân và chủ nhà vườn, Hội nhanh chóng khẳng định vai trò của mình trong việc tham gia phản biện chính sách, nghiên cứu, tư vấn và phát triển chuỗi giá trị nông nghiệp, sản phẩm OCOP và thương hiệu cộng đồng.
Trong gần hai thập kỷ hoạt động, PHANO đã mở rộng quy mô tổ chức với nhiều đơn vị trực thuộc có tư cách pháp nhân như Tạp chí Khoa học Phát triển Nông thôn Việt Nam, Trung tâm Nghiên cứu Bảo tồn và Phát triển hoa lan Việt Nam, Viện Nghiên cứu Đào tạo Nguồn nhân lực Khoa học Công nghệ, Viện Nghiên cứu Nông nghiệp Công nghệ cao Đồng bằng Sông Cửu Long cùng nhiều hợp tác xã trên khắp cả nước. Hội cũng thường xuyên kiện toàn bộ máy, thúc đẩy gắn kết nội bộ và thu hút thêm hội viên từ nhiều vùng miền.
Về mặt chính sách, PHANO tích cực tham gia góp ý cho nhiều văn bản quy phạm pháp luật quan trọng như Nghị quyết số 18, 19, 20 của Trung ương Đảng hay các quyết định của Thủ tướng Chính phủ như 150/QĐ-TTg và 801/QĐ-TTg. Hội cũng là đối tác đồng hành cùng Bộ Nông nghiệp và PTNT trong việc xây dựng Chương trình hành động quốc gia chuyển đổi hệ thống lương thực thực phẩm bền vững đến năm 2030. Đây là một trong những dấu mốc thể hiện vị thế của Hội trong các vấn đề chiến lược quốc gia về nông nghiệp.
Về nghiên cứu và chuyển giao công nghệ, PHANO đã đóng góp nhiều giống lúa mới cấp Quốc gia như VS1, Sơn Lâm 1, QJ1, QJ4, BQ, QP-5 và các giống siêu lúa NPT3, NPT4, NPT5. Các giống này không chỉ giúp tăng năng suất mà còn góp phần xây dựng thương hiệu gạo Việt Nam trên thị trường. Bên cạnh đó, Hội còn triển khai đăng ký và quản lý nhãn hiệu tập thể cho nhiều đặc sản địa phương như hành Võng Xuyên, trứng vịt Phụng Thượng hay bưởi Thạch Thất.
Trung tâm Nghiên cứu Bảo tồn và Phát triển Hoa lan Việt Nam đã đạt thành tựu lớn khi bảo tồn, thuần dưỡng và nhân giống thành công hơn 1.000 giò hoa lan bản địa, trong đó có cả lan dược liệu quý như Thạch Hộc Tía và lan Gấm. Song song đó, Viện Nghiên cứu Nông nghiệp Công nghệ cao Đồng bằng Sông Cửu Long đã xây dựng nhiều quy trình canh tác bền vững ứng dụng công nghệ sinh học, góp phần tạo đột phá trong sản xuất nông nghiệp khu vực phía Nam.
Hội còn nổi bật trong công tác tổ chức sự kiện và đào tạo. Các hội nghị, hội thảo chuyên ngành được tổ chức thường xuyên với nội dung thiết thực, bám sát các vấn đề trọng tâm như nông nghiệp thông minh, phát triển hoa cây cảnh hay nông nghiệp đô thị. Đặc biệt, các lễ hội sinh vật cảnh, sản phẩm OCOP và làng nghề được tổ chức thường niên tại Hà Nội đã tạo ra không gian giao lưu, quảng bá sản phẩm hiệu quả cho người dân và doanh nghiệp. Được sự tin tưởng của UBND TP Hà Nội, PHANO hiện đang triển khai đề án “Phát triển Nông nghiệp đô thị Hà Nội” trong năm 2024.
Ngoài ra, Hội cũng đã thiết lập quan hệ với nhiều tổ chức quốc tế thông qua các dự án như ASSET, đảm nhận vai trò Thư ký Quốc gia của Mạng lưới Nông nghiệp Sinh thái Đông Nam Á (ALiSEA) tại Việt Nam. Năm 2022, Hội đã ký kết biên bản hợp tác với Bộ Nông nghiệp Sierra Leone, mở rộng hoạt động trao đổi giống, công nghệ hạt giống và đào tạo nghề.
Đặc biệt, Tạp chí Khoa học Phát triển Nông thôn Việt Nam, cơ quan ngôn luận của Hội, là nơi lan tỏa tri thức khoa học và kết nối cộng đồng doanh nghiệp, nghệ nhân với cơ quan quản lý. Tạp chí đã được đưa vào danh mục tính điểm công trình khoa học của Hội đồng Chức danh Giáo sư Nhà nước và hiện có cả hai loại hình in và điện tử. Các chuyên đề tuyên truyền về phát triển hợp tác xã, sản phẩm OCOP hay chương trình “Không còn nạn đói” đã góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng và thúc đẩy chính sách phát triển nông thôn bền vững.
Tuy nhiên, trong suốt thời gian hoạt động ngoài những thuận lợi và thành tựu đạt được, PHANO cũng không tránh khỏi những thách thức do ảnh hưởng của dịch COVID-19, thiên tai và hạn chế về nguồn lực tài chính, nhân lực, cũng như sự tham gia chưa đều của các hội viên. Song, chính từ những khó khăn này, Hội đã rút ra nhiều bài học quan trọng: cần tăng cường hợp tác liên ngành, nâng cao tính thực tiễn trong đào tạo, và quan trọng nhất là phát huy sáng tạo, linh hoạt trong tổ chức hoạt động.
Với gần hai thập kỷ hình thành và phát triển, PHANO từng bước khẳng định vai trò là lực lượng nòng cốt trong phát triển nông nghiệp và nông thôn, không ngừng mở rộng hoạt động, chuyển giao tri thức đến nhiều địa phương trên cả nước, góp phần thúc đẩy một nền nông nghiệp xanh, sạch, bền vững, lấy người nông dân làm trung tâm của quá trình đổi mới và phát triển.
Tiếp nối hành trình gần hai thập kỷ đóng góp cho nền nông nghiệp sinh thái và nông thôn bền vững, Hội Khoa học Phát triển Nông thôn Việt Nam sẽ tổ chức Đại hội lần thứ IV nhiệm kỳ 2025-2030 vào ngày 30/7/2025 tại Viện Di truyền Nông nghiệp, Hà Nội. Với chủ đề “Đoàn kết - Đổi mới - Sáng tạo”, Đại hội không chỉ là dịp tổng kết hoạt động nhiệm kỳ III (2019-2024) mà còn xác lập phương hướng chiến lược cho chặng đường tiếp theo. Đại hội IV hứa hẹn là bước ngoặt quan trọng, tạo động lực để PHANO tiếp tục khẳng định vai trò là cầu nối giữa tri thức khoa học, chính sách và thực tiễn sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn.
